Το «Κέντρον Βυζαντινών Ερευνών» ιδρύθηκε το 1966 με πρωτοβουλία καθηγητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου (Β.Δ. 413/1966, ΦΕΚ 106 Τ.Α.).
Σκοπός του Κέντρου Βυζαντινών Ερευνών είναι η έρευνα της Βυζαντινής Ιστορίας, Φιλολογίας, Θεολογίας, Αρχαιολογίας και Τέχνης, όπως και του Βυζαντινού Δικαίου, και περιλαμβάνει πέντε αντίστοιχα στις παραπάνω ειδικότητες ερευνητικά τμήματα, που επιδιώκουν την ανάπτυξη ερευνητικού οργανισμού με σκοπό τη μελέτη και προβολή του Βυζαντινού Πολιτισμού. Στους σκοπούς του Ιδρύματος περιλαμβάνονται και η εξειδίκευση επιστημόνων ημεδαπών και αλλοδαπών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, όπως και η κατάρτιση ειδικών ερευνητών.
Σύμφωνα με το ιδρυτικό διάταγμα, το Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών πραγματοποιεί τους σκοπούς του με την οργάνωση ερευνητικών προγραμμάτων, ειδικών φροντιστηριακών μαθημάτων, τη δημοσίευση των πορισμάτων των ερευνών, τη συνεργασία με άλλα επιστημονικά ιδρύματα του εσωτερικού και του εξωτερικού, με επιστημονικές συναντήσεις και συνέδρια, με την οργάνωση βιβλιοθήκης που εξυπηρετεί τους ειδικούς ερευνητικούς σκοπούς του Κέντρου και με την έκδοση θεμελιωδών συλλογικών έργων, μεμονωμένων πραγματειών και την έκδοση ειδικού περιοδικού οργάνου (Βυζαντινά).